Pałac, Ogród, Park Branickich w Białymstoku
Pałac, Ogród, Park Branickich w Białymstoku
Pałac Branickich (dawniej także: Pałac Pracy – zabytkowy pałac w Białymstoku, jedna z najlepiej zachowanych rezydencji magnackich epoki saskiej na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej w stylu późnobarokowym określany mianem „Wersalu Podlasia”, „Wersalem Północy”, a także „Polskim Wersalem”. Początki pałacu sięgają XVI wieku. Murowany zamek w stylu gotycko-renesansowym został zbudowany przez królewskiego architekta Hioba Bretfusa, znanego z budowy Zamku Dolnego w Wilnie, dworu królewskiego w Knyszynie, oraz modernizacji i rozbudowy Starego Zamku w Kamieńcu Podolskim czy zamku w Tykocinie. Kompletnie przebudowany w stylu późnobarokowym przez trzech architektów: Tylmana z Gameren, Jana Zygmunta Deybela i Jakuba Fontanę. Pałac został zniszczony w 1944, odbudowany w latach 1946–1960. Od końca II wojny światowej mieściła się w nim Akademia Medyczna, obecnie Uniwersytet Medyczny w Białymstoku.
Park Branickich – barokowy park pałacowy w Białymstoku o powierzchni ok. 9,7 ha znajdujący się w obrębie ulic Legionowej i Akademickiej, nazywany Wersalem Podlasia. Znajdują się tu liczne zabudowania i ogrody. Park ze względu na nierówną rzeźbę terenu usytuowany jest na dwóch parterach (poziomach): górnym i dolnym. Część górna ogrodu miała kształt regularnego czworoboku i stykała się bezpośrednio z pałacem. Liczne fontanny, klomby, nadawały jemu wygląd i charakter ogrodu francuskiego. Część dolna, o typie angielskim, obfitowała w altanki, pawilony, belwedery i promenady - bulwary. Aktualnie noszące nazwy Bulwarów Kościałkowskiego i Tadeusza Kielanowskiego. Oprócz ogrodu głównego do parku należało kilka drobniejszych ogrodów kwiatowych oraz sadów. Wśród ozdób parkowych znajdowały się pomniki, posągi, figury, wodospady, sadzawki, a także dwie oranżerie. Przeznaczone były dla egzotycznych roślin takich jak m.in.: ananasy, brzoskwinie, cytryny, daktyle, figi, pomarańcze, wawrzyny, morwa, imbir, morele. Park i poszczególne ogrody urządzało wielu inżynierów i ogrodników, między innymi planista ogrodu wersalskiego André Le Nôtre, jak również architekt (ogrodnik) Pierre Ricaud de Tirregaille. Na terenie parkowo - pałacowym zachowały się pozostałości z okresu świetności parku, do których należą : ze starego drzewostanu (1 200 drzew) zachowały się tylko 24 lipy, 26 wiązów i 5 jesionów, 24 pomniki, 4 fontanny, para sfinksów na cokołach. Obecny wygląd ogrodu jest wynikiem częściowej próby jego rekonstrukcji, dokonanej w latach 1945 - 1962 , według projektu Gerarda Ciołka i stanowi dalekie echo jego pierwotnej świetności. W barokowym założeniu zieleń ogrodu stanowiła element równoważny architekturze pałacu, była jej przedłużeniem i uzupełnieniem.